Elenecek İlk 10

Kullan-at kültürünün bir parçası olarak en çok tüketilen ürünler arasında olan tek kullanımlık plastik çatal-bıçak-kaşıklar ayrıca kıyılarda en çok rastlanılan atıklar arasında yer alır. Mümkün olan her yerde yeniden kullanım modellerine geçilmeli veya alternatif malzemelerin kullanımı düşünülmeli.

Genellikle paket servisleri, hazır yemeklerı, beyaz eşyaları, elektrikli ve elektronik eşyaları ambalajlamak için kullanılır. Polistiren ambalajların geri dönüşüm oranları oldukça düşük ve sınırlıdır. %98’i hava olan bu malzemelerin toplanması ve taşınması ek maliyetler getirir. Türkiye’de yaygın geri dönüşümü yapılamayan polistirenin uygun alternatif malzemelerle değiştirilmesi değerlendirilebilir.

Plastik torbaların kullanım oranları çok yüksek olmasına rağmen geri dönüşüm oranları %1 civarındadır ve geri kalan kısmı çevre kirliliğine sebep olur. Buna ek olarak biyoçeşitlilik üzerinde olumsuz etkilerinin çok fazla olduğu bilinen plastik torbalarda yeniden kullanım modellerine geçilebilir.

Kıyı ve deniz kirliliği inceleme çalışmalarında en çok rastlanılan atıklar arasındadır. Yüksek oranda ve yaygın kullanımı olan plastik saplı pamuklu çubukların geri dönüşümü mümkün olmamaktadır. Çoğunlukla evsel atıklarla birlikte düzenli depolamaya gider ve çöp alanlarında ayrışması yıllar sürer. Yaygın ve yanlış bir alışkanlık olarak tuvalete atılan bu çubuklar kanalizasyon sistemlerinin tıkanmasına ve ekosistem kirliliğine de sebep olur. Kağıt saplı alternatifler araştırılıp tüketici farkındalığı artırılabilir.

Plastik çay ve kahve karıştıcıları ve pipetler, çoğunlukla geri dönüşümü yapılmayan ürünlerdir. Boyut ve malzeme türünden dolayı kolayca parçalanır ve mikroplastik haline gelerek uzun yıllar ekosistemi kirletme eğiliminde olurlar. Ayrıca biyoçeşitlilik üzerinde ciddi tahribatlara sebep olurlar. Gereksiz olan yerlerde kullanımdan kaldırılabilir ve kağıt, metal ya da farklı malzemeden üretilerek yeniden kullanım modellerine geçilebilir.

Plastik bardakların* kullanım oranı çok yüksek olmasına rağmen geri dönüşümü yaygın olarak yapılamaz. Kullanıldıktan sonra ayrı toplanması ve özel şartlar altında bardaktaki plastik kaplamanın çıkarılması gerektiğinden geri dönüşümü kısıtlıdır. Ürünlerde gıda kalıntılarının olması süreci zorlaştırırken bardakların kapakları ise çoğunlukla geri dönüştürülemeyen plastik türlerinden üretilir. Yeniden kullanım modellerine geçilebilir, kişilerin kendi bardaklarını/ termoslarını/şişelerini kullanmaları teşvik edilebilir. İş sağlığı ve güvenliği kısıtlamalarının olduğu durumlarda kullanılan ürünlerin geri dönüştürülebilir alternatiflerine geçilebilir.

^*İçi plastik kaplı kağıt bardaklar dahil (kahve ve çay bardakları).

Tek kullanımlık plastik tabak ve kaseler sadece bir kez kullanılmak üzere tasarlandığından yeniden kullanım modelleriyle değiştirilebilir.

PVC, malzeme olarak geri dönüştürülemediğinden, toplama sistemlerindeki geri dönüştürülebilen plastiği kirletir, dolayısıyla ambalaj ve ambalaj bileşeni olarak kullanılması problem yaratır. Bununla beraber PVC yakıldığı zaman çok asidik özelliğe sahip hidrojen klorür gazı ve kanser yapıcı dioksin ve furan gibi kirleticiler oluşur. Çok çeşitli formlarda kullanımı bulunan PVC, ambalajın dışında kapılar ve penceler gibi uygulamalarda da kullanılır. rPET gibi PVC’ye alternatif malzeme kullanımı araştırılabilir.

Okso-plastikler veya okso-bozunur plastikler, malzemenin UV radyasyonu veya ısıya maruz kaldığında çok küçük partiküllere parçalanmasını hızlandırmak için katkı maddeleri içeren geleneksel plastiklerdir. Bu katkı maddeleri nedeniyle, plastik parçaları zamanla plastik parçacıklara ve son olarak da mikroplastiklere ayrılırlar ve geleneksel plastiklerin parçalanmasından kaynaklanan mikroplastiklere benzer özellik gösterirler. Çok sayıda çalışma, dış ortamda okso-bozunur plastiğin, uzun süre ısı ve/veya UV ışığına maruz kaldığında kırılgan hale geldiğini ve parçalandığı noktaya kadar oksitlendiğini göstermiştir. Ayrıca yapılan çalışmalar okso-bozunur plastiğin formunun herhangi bir kompostlama veya anaerobik ayrışma sistemi için uygun olmadığını gösterir. Okso-bozunur plastikler, plastik kirliliğine sebep olan mikroplastiklere çok kolay ayrılır. Bunun normal şartlarda tanımlanması kullanıcılar tarafından zordur. Mümkün olan her yerde yeniden kullanılabilir alternatiflerine geçilebilir.